W Polsce problemy z prawidłowym krążeniem krwi dotykają około 53% kobiet i 43% mężczyzn. Wśród przyczyn takiego stanu rzeczy upatruje się czynniki genetyczne – na które nie mamy wpływu, ale też szereg takich, które zależą już od indywidualnego zachowania pacjenta. Zaliczyć do nich można:
- używanie niektórych leków, jak na przykład środki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza
- dieta – dobrze zbilansowana utrzymuje wagę ciała na prawidłowym poziomie
- aktywność fizyczna – wykazano korelację z kondycją zastawek żylnych
- charakter wykonywanej pracy – zbyt długie stanie czy siedzenie wpływa negatywnie na krążenie żylne.
W pierwszym etapie choroby bardzo ważna jest samoświadomość chorego, który sam musi zauważyć oraz nie zbagatelizować początkowych objawów schorzenia w swoim organizmie. Początkowo zaburzenia krążenia objawiają się opuchlizną, zmęczeniem nóg, czy tzw. pajączkami, czyli pękniętymi naczyniami krwionośnymi, zwłaszcza po długim pozostawaniu w pozycji siedzącej lub stojącej. Po pewnym czasie chory zauważa już opuchliznę zaraz po wstaniu z łóżka, z czasem towarzyszy mu ona przez cały dzień. Pod skórą uwidaczniają się zgrubiałe naczynia krwionośne koloru niebieskiego wypełnione niedotlenioną krwią.
Od wielu już lat oprócz metod farmakologicznych stosuje się metodę kompresyjną leczenia niewydolności żylnej. Specjaliści zauważają, iż jest ona nieodzownym elementem terapii tego schorzenia. Kompresjoterapia polega na zastosowaniu produktu, który wywiera na chorą kończynę ucisk. Jest on stopniowy, zwiększa się w kierunku dolnym, zatem największy jest wywierany w okolicy stawu skokowego. Dzięki temu rośnie prędkość przepływu krwi w żyłach, poprawia się wydolność zastawek żylnych, a to z kolei ma duży wpływ na zmniejszenie zalegania krwi w żyłach powierzchniowych, przez co zmniejsza się ich średnica.
Ucisk na kończynę jest możliwy do osiągnięcia dzięki zastosowaniu:
- pończoch uciskowych
- rajstop uciskowych
- podkolanówek i skarpet uciskowych
- opasek i bandaży uciskowych.
Nacisk powinien być powtarzalny, stopniowy i stały. W zależności od wysokości siły nacisku rozróżnia się cztery klasy:
- Klasa I (15 – 23 mmHg) – zastosowanie to profilaktyka przewlekłej niewydolności żylnej, ciąża, łagodne żylaki
- Klasa II (23 – 34 mmHg) – duże żylaki w czasie ciąży, po zabiegu chirurgicznym, żylaki średnie do ostrych, pajęczynowe
- Klasa III (35 – 45 mmHg) – obrzęki limfatyczne, pourazowe, zagojone owrzodzenia, chroniczne niewydolności żył
- Klasa IV – ciężki zespół pozakrzepowy, czy też nieodwracalne obrzęki limfatyczne (zwykle przygotowywane są indywidualnie dla chorego).
Oczywiście istnieje również kilka przeciwwskazań dla zastosowania tego typu terapii. Należą do nich: miażdżyca zarostowa kończyn dolnych, tętniaki, ostry stan zapalny tkanki podskórnej, uczulenie na materiały kompresyjne, występowanie na skórze zmian np.: wyprysk owrzodzenie, rana. Zazwyczaj w takich przypadkach o podjętej terapii decyduje lekarz, po indywidualnym określeniu stanu zdrowia pacjenta.
Aby prawidłowo dobrać pończochy, rajstopy czy też podkolanówki kompresyjne należy nie tylko znać stopień ucisku, ale także dokładnie określić wymiary kończyny dolnej. Pomiaru należy dokonać na nieobrzękniętej nodze, najlepiej rano, przed wstaniem z łóżka.
Trwałość materiałów stosowanych do ucisku wynosi ok. 6 miesięcy, po tym czasie należy je wymienić na nowe, gdyż nie będą one już spełniały swojej funkcji prawidłowo. Przy każdorazowej zmianie produktu należy ponownie dokonać pomiaru kończyn dolnych.
Z wyrobami kompresyjnymi wiąże się jeszcze jedna istotna informacja – mianowicie należy nauczyć się ich użytkowania, co znacznie przedłuży ich żywotność.
- Powinny być zakładane rano i zdejmowane na noc.
- Rajstopa, podkolanówka czy pończocha zanim zostanie założona powinna zostać zrolowana (zwinięta), a następnie stopniowo rozwijana podczas zakładania (NIE MOŻE po założeniu być nadmiernie rozciągnięta ani też pofałdowana).
- Struktura materiału nie może zostać uszkodzona – niektórzy producenci z tego powodu zalecają zakładanie materiałów kompresyjnych w rękawiczkach.
- Zaleca się pranie ręczne, gdyż mechaniczne może zmniejszać trwałość produktu.
Przeprowadzono wiele badań z zastosowaniem pończoch uciskowych. Wykazały one zmniejszenie objawów chorób żylnych po zastosowaniu pończoch o niskim stopniu nacisku. Ponadto udowodniono, że ucisk na poziomie 10-15 mmHg zmniejsza uczucie ciężaru w kończynach dolnych, ból i obrzęk, a także skurcze mięśniowe. W badaniach wykazano również, że po użyciu elastycznych pończoch uciskowych, a także pneumatycznych urządzeń uciskowych skutecznie zmniejszyły się obrzęki goleni.
W przewlekłej niewydolności żylnej bardzo istotną rolę – oprócz farmakoterapii i kompresjoterapii odgrywają również odpoczynek i ćwiczenia, które dzięki zaktywizowaniu mięśni kończyn dolnych usprawniają odpływ krwi z nóg. Odpoczynek powinien się odbywać w takiej pozycji, aby kończyny dolne pozostawały uniesione wysoko, powyżej linii serca.
Pacjent musi zdawać sobie sprawę z faktu, że tylko połączenie tych wielu elementów terapii pozwoli mu cieszyć się długo dobrym zdrowiem bez dolegliwości ze strony układu żylnego.